WYNN, WILLIAM (1709 - 1760), clerigwr, hynafiaethydd, a bardd

Roedd ei dad, William Wynn, Maesyneuadd, plwyf Llandecwyn, Meirionnydd (gweler yr ysgrif ar y teulu), yn uchel-siryf (1714), a'i fam Margaret, merch ac aeres Roger Lloyd o Ragad, yn perthyn i deuluoedd hynafol eraill, megis Nannau, a Helygen yn Nhegeingl. Ymaelododd Wynn yng Ngholeg Iesu, Rhydychen, 14 Mawrth 1727, a graddio'n B.A. 12 Hydref 1730, ac yn M.A. 15 Gorffennaf 1735. Trwyddedwyd ef 22 Medi 1734 yn ddiacon yn Watlington gerllaw Rhydychen, a symudodd i Lanbrynmair wedi ei benodi'n ficer y plwyf hwnnw 9 Mehefin 1739. Bu ymryson rhyngddo â Howel Harris yn Llanbrynmair Tachwedd, 1740. Priododd â Martha Roberts, Rhydonnen, Llandysilio gerllaw Dinbych, 6 Awst 1742. Bu iddynt blant a chyfeirir atynt gan Wynn (Panton MS. 58 (185)) a chan William Morris (Morris Letters, ii, t. 168); ymaelododd ei fab Robert yng Ngholeg Iesu (31 Mawrth 1762) a chladdwyd ei ferch, Margaret, yn Llanbrynmair (12 Mawrth 1747). Derbyniodd Wynn reithoraeth Manafon 15 Mawrth 1747 gan gartrefu yn Aberriw. Ychwanegwyd bywoliaeth Llangynhafal iddo at Manafon 28 Ebrill 1749, ac yn Llangynhafal y bu farw 18 Ionawr 1760, ac y claddwyd ef 28 Ionawr. Ymddiddorai mewn hynafiaethau a llenyddiaeth Gymraeg, gan ohebu â'i gyfeillion yng nghylch y Morrisiaid yn bennaf ar y pynciau hyn, yng ngolau MSS. a gasglodd ac y gwnaeth gopïau ohonynt. Canodd ychydig gywyddau, cerddi, carolau ac englynion, ar destunau arferol ei gylch a'i gyfnod. Ac er nad oedd iddo fawredd Goronwy Owen na Lewis Morris, eto, trwy ei ddysg Gymraeg, a'i waith yn casglu MSS., a thrwy ei lythyrau a'i ganeuon, bu iddo yntau ei ran yng nghylch y Morrisiaid mewn cloddio at sylfeini'r traddodiad Cymraeg a esgeuluswyd yn y ddwy ganrif flaenorol.

Awdur

• Y Parchedig Robert Gwilym Hughes, (1910 - 1997)

Ffynonellau

• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 283, 299
• cofrestrau'r plwyfi a enwir uchod
• 'Institution Books' esgobaethau Rhydychen a Llanelwy
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• Cylchgrawn Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, XXV, ii, 432
• J. H. Davies (gol.), The Letters of Lewis, Richard, William, and John Morris, of Anglesey, (Morrisiaid Môn) 1728-1765 (1907–9), cyf. I, cyf. II (deugain cyfeiriad; gweler y mynegeion)
• llythyrau yn Y Cymmrodor, XLIX, i (mynegeion)
• caneuon yn David Jones, Blodeu-Gerdd Cymry (Mwythig 1759)
• Dewisol Ganiadau yr oes hon Yn ddwy rhann Y rhann gyntaf. Sydd yn cynwys englynion, cywyddau ac awdlau, o waith yr awduriaid goreu yn yr oes bresennol Yr ail rhann. Carolau plygain a cherddi newyddion, na fuant yn argraphedig erioed o'r blaen. O waith llawer o beirdd Cymru (Amwythig 1779), 1759
• Jones (gol.), Llu o Ganiadau, neu gasgliad o garolau a cherddi dewisedig (Croesoswallt 1798), 1798
• Archifau LlGC: NLW MS 3061D

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q8020626

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/