ROBERTS, JOHN ('Alaw Elwy,' ac wedi hynny 'Telynor Cymru'; 1816 - 1894), cerddor

Enw: John Roberts
Ffugenw: Alaw Elwy, Telynor Cymru
Dyddiad geni: 1816
Dyddiad marw: 1894
Priod: Eleanor Alabama (née Wood Jones)
Plentyn: Mary Ann Wood (née Roberts)
Plentyn: Sarah Wood (née Roberts)
Plentyn: Ann Roberts
Plentyn: Lloyd Wynne Roberts
Plentyn: Abraham Roberts
Plentyn: Madoc Roberts
Plentyn: John Roberts
Plentyn: James England Roberts
Plentyn: Albert Roberts
Plentyn: Ernest Roberts
Plentyn: Charles Roberts
Plentyn: William Roberts
Rhiant: Sarah Lewis (née Wood)
Rhiant: John Robert Lewis
Rhyw: Gwryw
Galwedigaeth: cerddor
Maes gweithgaredd: Cerddoriaeth; Perfformio
Awdur: Robert David Griffith

Ganwyd yn Rhiwlas Isaf, Llanrhaeadr, ger Dinbych, mab John Roberts o Bentrefoelas, baledwr a fu ym mrwydr Waterloo, ac a oedd (meddir) yn gefnder i John Roberts yr almanaciwr. Ei fam oedd Sarah, ferch William Wood, a chwaer i Archelaus Wood.

Dechreuodd ei yrfa yn y Gatrawd 23 ('Royal Welch Fusiliers'), a bu ynddi am naw mlynedd a hanner. Wedi ymryddhau o'r fyddin, ymsefydlodd yn y Drefnewydd, ac yno y bu byw hyd ei farwolaeth. Dysgwyd ef i ganu'r delyn gan frawd ei fam.

Yn 1836 priododd Eleanor Wood Jones, merch Jeremiah Wood Jones.

Bu'n ddisgybl i Richard Roberts, Caernarfon, a daeth yn delynor enwog ac yn ganwr penillion rhagorol. Enillodd y delyn deir-res yn eisteddfod y Fenni, 1842, a'r brif wobr yn 1848. Enillodd y delyn yn eisteddfod Caerdydd, 1850. Cafodd yr anrhydedd o ganu'r delyn o flaen y frenhines yn Portsmouth, 1834, ac yn Winchester ddwywaith (1835), yn 1847 o flaen y dug Constantine o Rwsia (yn Aberystwyth), a brenin Belgium (yn Abertawe, 1848). Dysgodd naw o'i blant i ganu'r delyn, y ffidil, a'r ffliwt, a rhoesant gyngerdd o flaen y frenhines yn y Pale, Llandderfel, yn 1889. Rhoddodd heibio y ffugenw 'Alaw Elwy,' ac yn arwest farddol Glan Geirionydd urddwyd ef gan 'Gwilym Cowlyd' yn 'Telynor Cymru' yn 1886.

Siaradai Romani'n rhugl. Bu farw 11 Mai 1894.

Awdur

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/

Mae'r Bywgraffiadur Cymreig yn cael ei ddarparu gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru. Mae ar gael am ddim ac nid yw'n derbyn cymorth grant. Byddai cyfraniad ariannol yn ein helpu i gynnal a gwella'r wefan er mwyn i ni fedru parhau i gydnabod Cymry sydd wedi gwneud cyfraniad nodedig i fywyd yng Nghymru a thu hwnt.

Ewch i'n tudalen codi arian am ragor o wybodaeth.