PHILLIPS, THOMAS (1760 - 1851), meddyg a noddwr addysg

Ganwyd 6 Gorffennaf 1760, yn Llundain, mab Thomas Phillips, o Landeglau, sir Faesyfed. Cafodd addysg feddygol yn y Gelli a Llundain, a daeth yn aelod o'r Royal College of Surgeons. Ar ôl gwasnaethu yn y llynges, bu'n feddyg yn Calcutta a Botany Bay cyn ymsefydlu yn yr India yn 1802 a dyfod yn aelod o'r Calcutta Medical Board. Dychwelodd i Lundain yn 1817, a bu farw yno ar 31 Mehefin 1851. Hawlir mai ef oedd noddwr pennaf addysg Gymreig yn y 19eg ganrif. Sefydlodd ysgoloriaethau yng Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan, a gwaddoli cadair gwyddoniaeth yno. Yn 1847 sefydlodd ysgol Gymreig Llanymddyfri drwy neilltuo £140 y flwyddyn i dalu cyflog prifathro, gan sicrhau yr arferid yr iaith Gymraeg yn y dosbarthiadau. Yn ei ewyllys gadawodd £12,000 i waddoli cyflogau athrawon. Rhoddodd filoedd lawer o lyfrau i'r sefydliadau hyn ac i amryw drefi yng Nghymru.

Awdur

• Y Canon Gwilym Owen Williams

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• The Gentleman's Magazine, 1851, i, 655-6
• Edward Dodwell a James Samuel Miles, Alphabetical List of the Medical Officers of the Indian Army with the dates of their respective appointment, promotion, retirement, resignation, or death, whether in India or Europe
• Llandovery College trust deed

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20738167

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/