A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

KYFFIN , MORRIS ( c. 1555 - 1598 ), llenor a milwr ;

mab Tomos Kyffin a'i wraig, Catrin iengaf, ill dau'n hanfod o deuluoedd o uchelwyr o gyffiniau Croesoswallt , oedd Morris Kyffin mwy na thebyg. Ni wyddys ymhle y cafodd ei addysgu, ag eithrio iddo fod yn ddisgybl barddol i Wiliam Llŷn , a'i fod wedyn yn Llundain , 1578-80 , yn un o ddisgyblion a charedigion yr enwog John Dee [q.v.] . Bu yn athro ar feibion yr arglwydd Buckhurst , tua 1580-2 . Bu'n barddoni cryn dipyn yn Gymraeg ac yn Saesneg , ac yn 1587 cyhoeddodd The Blessednes of Brytaine , cân o fawl i'r frenhines Elisabeth . Y mae llawer o'i ganeuon Cymraeg ar gael yn y llawysgrifau o hyd. Yn 1588 cyhoeddwyd ei gyfieithiad Saesneg o Andria , un o gomedïau Terens . Yn 1588 , hefyd, penodwyd ef yn ‘ Surveyor of the Muster Rolls ’ ym myddin Lloegr yn yr Iseldiroedd , ac yn 1591 yn is-drysorydd y lluoedd yn Normandi . Dychwelodd i Lundain i orffen, ac i gyhoeddi, yn 1594 , ei gampwaith llenyddol, Deffynniad Ffydd Eglwys Loegr , cyfieithiad o Apologia yr esgob Jewel dros ffydd Eglwys Loegr , a gyhoeddwyd gyntaf yn 1562 . Y mae'r Deffynniad yn un o glasuron rhyddiaith Gymraeg , ac yn hynod am rymuster a rhwyddineb ei iaith. Tymhestlog i Kyffin oedd y cyfnod o 1596 hyd ei farwolaeth, ac yntau'n swyddog milwrol , ‘ Comptroller of the Musters ’ yn Iwerddon . Ei waith yno oedd gwylio swyddogion diegwyddor a fynnai dwyllo'r Llywodraeth a gormesu'r trigolion. Hyd y gellir barnu, bu Kyffin yn onest a chydwybodol, a thrwy hynny enynnodd lid eraill llai dilwgr nag ef, ac yn enwedig ei gyd-swyddog Syr Ralph Lane . Bu f. 2 Ionawr 1598 , a chladdwyd ef yn Eglwys Crist , Dulyn .

Ffynonellau:

W. P. Williams (gol.), Deffynniad Ffydd Eglwys Loegr (Bangor, 1908) ;
W. J. Gruffydd , Llenyddiaeth Cymru o 1450 hyd 1600 , 86-97;
T. Parry , Hanes Llenyddiaeth Gymraeg (1944) , pen. viii.

Awdur:

Syr Glanmor Williams, M.A., Abertawe

Blwyddyn Cyhoeddi: 1953-54