JONES, HUW (1700? - 1782), o Langwm, bardd a chyhoeddwr, ac un o brif faledwyr y 18fed ganrif

Gweithiodd drwy ei oes fel gwas ar amryw ffermydd. Cyfansoddodd dros 100 o gerddi. Cyhoeddwyd hwy ynghyd â cherdd neu ddwy o waith beirdd eraill ei gyfnod mewn 79 o bamffledi, y rhan fwyaf ohonynt yn 8 tudalen, ac fel rheol yn dwyn y teitl ' Dwy o Gerddi Newyddion ' neu ' Tair o Gerddi Newyddion.' Nid oes dyddiad i 19 ohonynt. Am y lleill, perthyn y cynharaf ohonynt i'r flwyddyn 1727 a'r ddiweddaraf i'r flwyddyn 1813. Argraffwyd hwy yng ngwasgau Cymreig Amwythig, Bala, Bodedern, Caer, Caerfyrddin, Trefriw, Wrecsam, a chan wasgau anadnabyddus. Cyhoeddwyd o leiaf bedwar o'r pamffledi hyn wedi ei farw; [ni wyddys ddydd ei farw, ond y mae tystiolaeth mai 1782 oedd y flwyddyn].

Ymdrin llawer o'r cerddi â thestunau crefyddol megis edifeirwch, angau, a thragwyddoldeb. Canodd gerddi beiblaidd ar ' Anedigaeth Crist a'i Wrthiau,' ' Cofia gadw yn sanctaidd y Dydd Sabbath,' ' Ymddiddan rhwng Abab a Jezebel,' a ' Dameg y gwr a syrthiodd ymysg lladron.' Yn ei gerddi moesol goganai yn erbyn cybydd-dod, meddwdod, ariangarwch, cenfigen, a thorri'r Saboth. Brithir ei weithiau â cherddi serch, cerddi yn ymdrin â helyntion ei oes megis ' Cwynfan Teyrnas Loegr ar Drigolion America,' marwnadau, a cherddi yn erbyn tlodi a gorthrwm. Cyfansoddodd hefyd nifer o anterliwtiau megis ' Histori'r Geiniogwerth Synnwyr,' ' Capten Factor,' ac ' Ymddiddan rhwng Protestant a Neillduwr.'

Yn 1759 golygodd Dewisol Ganiadau yr oes hon, yn cynnwys gwaith William Wynn (Llangynhafal), Goronwy Owen, 'Ieuan Brydydd Hir,' ac eraill, a gwaith amryw o feirdd nas cyhoeddwyd o'r blaen, eiddo Huw Jones yn eu plith; cafwyd pum argraffiad rhwng 1759 a 1827. Yn 1763 ymddangosodd gwaith arall dan olygiaeth Huw Jones, Diddanwch teuluaidd ; yn hwn ceir cerddi beirdd Môn - Goronwy Owen, Lewis Morris, Hugh Hughes, ac eraill. Argraffwyd ef yn Llundain, cafwyd ail argraffiad yn 1817 (Caernarfon), a 3ydd yn 1879 (Lerpwl).

Cyflawnodd Huw Jones waith mawr fel gwerthwr a golygydd llyfrau. Cerddai farchnadoedd a ffeiriau'r wlad yn gwerthu baledi a chwarae rhan mewn anterliwtiau. Nid oes fawr ddim teilyngdod barddonol yng ngherddi Huw Jones. Serch hynny, bu ei lafur llenyddol yn gymorth nid bychan i ennyn a chadw diddordeb gwerin gwlad yn y Gymraeg.

Awdur

• Y Parchedig Ernest Edward Wynne, (1981)

Ffynonellau

• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• Charles Ashton, Hanes llenyddiaeth Gymreig o 1651 O.C. hyd 1850 (1893), 230-47, 399
• J. H. Davies, A Bibliography of Welsh Ballads printed in the 18th century (London 1908-11) 18 century, passim
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908), 256
• Geirlyfr Bywgraffiadol o Enwogion Cymru (1870), 594
• Thomas Jones, Beirdd Uwchaled (Lerpwl 1930), 36
• Notable Welshmen (1700–1900) (1908), 81
• T. Parry, Hanes Llenyddiaeth Gymraeg hyd 1900 (1944), 205, 207, 209
• W. Rowlands, Llyfryddiaeth y Cymry (Llanidloes 1869), 449-50
• Y Traethodydd, 1886, 1887, 1888
• Owen Williams, Awduron Sir Ddinbych a'u gweithiau (1937), 75-82
• Y Genedl, 22 Mehefin 1931

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Huw Jones o Langwm

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 16867753
• Wikidata: Q13129194

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/