IFOR BACH (fl. 1158) - IFOR MEURIG yn y Brutiau, IFOR AP CADIFOR yn achau'r 16eg ganrif a'r 17eg ganrif - arglwydd Senghenydd

'arglwyddiaeth ddibynnol' ar arglwyddiaeth Morgannwg ac yn cynnwys yr ardal fynyddig yn ymestyn o Aberhonddu yn y gogledd, crib Cefn On yn y de, afon Taf yn y gorllewin, ac afon Rhymni yn y dwyrain.

Yn 1158 ymosododd ar Morgan ab Owain o Wynllwg a Chaerllion-ar-Wysg a'i ladd ef a'r 'bardd gorau,' Gwrgant ap Rhys. Cofir amdano yn arbennig oblegid ei ymosodiad sydyn ym mherfeddion nos ar gastell Caerdydd yn yr un flwyddyn, a mynd â William, iarll Gloucester, Hawys ei wraig, a'u mab Robert i'w amddiffynfeydd coediog ef ei hun, a gwrthod eu rhyddhau nes i William ddychwelyd y tiroedd a ladratasai oddi arno a rhoi iddo diroedd ychwanegol yn iawndal.

Priododd Nest, chwaer (medd ' Brut y Saeson') yr Arglwydd Rhys. Dilynwyd ef cyn 1170 gan ei fab Gruffydd.

Awdur

• Arthur John Richard

Ffynonellau

• Giraldi Cambrensis Opera (1861–91), vi, 63
• ' Brut y Tywysogion,' sub anno 1157
• 'Brut y Saeson,' sub anno 1175
• The Myvyrian archaiology of Wales (Denbigh 1870), 682
• 'Annales Margam,' sub anno 1158
• G. T. Clark, Cartae et Alia Munimenta quae ad Dominium de Glamorgan pertinent (1910), i, 159
• J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), 507-8
• E. L. Chappell, Old Whitchurch the story of a Glamorgan parish (Caerdydd 1945), 9, 17
• A Book of Glamorganshires Antiquities, 1578 (1887) (ed. J. A. Corbett), 54-5, 107
• Heraldic Visitations of Wales and Part of the Marches between the years 1586 and 1613, under the authority of Clarencieux and Norroy, two kings at arms (Llandovery 1846), i, 245
• Llawysgrifau Ford (Cardiff Manuscripts 5, 6), 270, 491
• Llawysgrif Tonn yn Llyfrgell Dinas Caerdydd (Cardiff Manuscripts 2, 136), 175, 216
• Llawysgrif Wilkins (Cardiff Manuscript 3.464), 103

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/