HUGHES, HUGH (1693 - 1776; 'Huw ap Huw' neu 'Y Bardd Coch o Fôn'), bardd ac uchelwr

O Lwydiarth Esgob ym mhlwyf Llandyfrydog, aelod gohebol o Gymdeithas y Cymmrodorion, ac un o gyfeillion y Morysiaid. Yn ôl J. E. Griffith, mab ydoedd i Hugh Hughes a Margaret, merch David ap William Parry o Fiwmares, barcer, a ganwyd ef 1 Awst 1693. Tua 1719 priododd Ann, merch Edward Jones o Rydyrarian, a ganwyd iddynt amryw o blant; bu hi farw ddechrau 1759. Rai blynyddoedd cyn diwedd ei oes symudodd o Lwydiarth Esgob i Fynydd y Gof Du, Caergybi, ac yng Nghaergybi y bu farw, 6 Mai 1776. Yno hefyd y claddwyd ef. Y mae ei ewyllys ar gael.

Ceir peth o'i farddoniaeth yn ei law ef ei hun yn Wynnstay MS 8 . Cyhoeddwyd 'Casgliad o Ganiadau o waith Huw Huws' (yn cynnwys ei Gywydd Annerch i Goronwy Owen a Chywydd Ateb enwog y bardd hwnnw) gyda gwaith Goronwy Owen a Lewis Morris yn Diddanwch teuluaidd Huw Jones o Langwm, 1763, ac ymddangosodd 'Caniadau Defosionol' [sic] o'i eiddo yn y mesurau rhyddion mewn llyfryn o'r enw Diddanwch, iw Feddiannydd (Dublin, 1773). Ceir cywydd arall yn Dewisol Ganiadau yr Oes Hon, 1759, a charol plygain yn Blodeu-gerdd Cymry, 1759. Cyfieithodd ddau os nad tri llyfr i'r Gymraeg, sef Deial Ahaz, wedi ei Hysprydoli (Caerfyrddin, 1773), cyfieithiad o lyfr gan David Tucker, a Rheolau Bywyd Dynol (Dulun, 1774), cyfieithiad o lyfr Robert Dodsley, The Oeconomy of Human Life; rhestrir 'Deddfau Moesoldeb Naturiol. Wedi ei gyfieithu gan Hugh ab Hugh,' 1773, yn Llyfryddiaeth y Cymry, ond nid ymddengys fod copi ar gael heddiw. Argraffwyd llythyrau ato ac oddi wrtho yn Cymm., xlix.

Awdur

• Rhiannon Francis Roberts, (1923 - 1990)

Ffynonellau

• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 101
• J. H. Davies (gol.), The Letters of Lewis, Richard, William, and John Morris, of Anglesey, (Morrisiaid Môn) 1728-1765 (1907–9), cyf. I, cyf. II
• Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ii, 32
• Catalogue of Additions to the Manuscripts in the British Museum in the years 1841–1845 (London 1850), 1841-5

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Hugh Hughes

Gweithiau

• David Tucker, Peter Williams (gol.), Hugh Hughes (cyf.), Deial Ahaz, wedi ei hysprydoli (Caerfyrddin 1773)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 44166158
• Wikidata: Q13129169

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/